سنسور موقعیت دریچه گاز(TPS) Throttle position sensor:

در این مقاله به بررسی کامل سنسور موقعیت دریچه گاز، نحوه عملکرد این سنسور و وظایف آن می پردازیم. علاوه بر آن به عیب یابی این قطعه با روش های گوناگون از جمله تست با دستگاه دیاگ (تست ولتی،اهمی) و نکات مهم تعمیراتی این سنسور می پردازیم.

سنسور موقعیت دریچه گاز (TPS):

اين سنسور از يک مقاومت متغیير دورانی تشكيل شده است. با گردش محور دريچه گاز، مقدار مقاومت تغيير كرده و باعث تغيير در ولتاژ خروجي سنسور موقعيت دريچه گاز مي گردد. اين تغيير ولتاژ به ECU ارسال شده، و ECU متناسب با ولتاژ دریافتی از این سنسور، ميزان باز بودن دريچه گاز را متوجه می شود.

ECU متناسب با میزان باز بودن دريچه گاز و يا به عبارتی دیگر متناسب با ولتاژ خروجي سنسور موقعیت دریچه گاز، دستور پاشش سوخت را به انژکتورها می دهد.

وظایف سنسور موقعیت دریچه گاز:

این سنسور یک مقاومت متغییر از نوع پتانسیومتر می باشد و موقعیت لحظه‌ای دریچه گاز، مثل : دور آرام، تمام بار، شتاب گیری، کاهش سرعت و … را تشخیص داده و به ECU ارسال می نماید.

موقعیت دریچه گاز را به ولتاژ تبدیل کرده و به ECU ارسال می کند. ECU طبق معلومات خود، جرم هوای ورودی را محاسبه می کند.

اطلاعات ارسال شده از سنسور موقعیت دریچه گاز در موارد زیر بکار می رود:

1. تشخیص موقعیت دقیق دریچه گاز.

2. حالت های کارکرد مختلف موتور از قبیل افزایش شتاب، کاهش شتاب، تمام بار، دور آرام (idle) و …

3. تشخیص میزان پاشش سوخت و آوانس جرقه.

محل قرارگیری سنسور موقعیت دریچه گاز:

این سنسور بر روی دریچه گاز نصب می شود. در یک طرف شفت دریچه گاز، سیم گاز متصل بوده و در طرف دیگر آن، سنسور موقعیت دریچه گاز قرار دارد.

ساختار داخلی سنسور موقعیت دریچه گاز:

ساختار این سنسور از نوع مقاومت متغییر می باشد که مقاومت آن وابسته به یک حرکت مکانیکی است.

این سنسور بر روی محفظه دریچه گاز قرار گرفته است و ممکن است ازیک سوئیچ یا( ترکیبی از چند سوئیچ ) یا یک مقاومت متغیر تشکیل شود.

مدارهای الکتریکی:

از یک سوکت سه پایه تشکیل شده است :

پایه1: تغذیه 5+ولت

پایه2: سیگنال یاولتاژ ارسالی به ECU

پایه3: اتصال بدنه

شرح کار سنسور موقعیت دریچه گاز:

خودروهایی که دریچه گاز سیمی هستند، در حالت موتور روشن از طرف ECU، ولتاژ 5+ به پایه 1 و منفی بدنه به پایه 3 ارسال می گردد. در حالت دور آرام که دریچه گاز به صورت کامل بسته است ولتاژ ارسالی سنسور 0.5V می باشد در نتیجه ECU تشخیص می دهد که دریچه گاز کاملاً بسته است و از طریق استپر موتور، مدار کنارگذر را فعال میکند و دور آرام را تنظیم می نماید. در زمانی که دریچه گاز به صورت کامل باز باشد، سنسور ولتاژی برابر با 4.5V را برای ECU ارسال می نمایید.

وقتی که پدال گاز فشار داده می شود، سیم گاز پولکی دریچه گاز را حرکت داده و مقاومت سیم پیچ سنسور تغییر می کند؛ در نتیجه ولتاژی بین 0.5 تا 4.5 ولت ( را به اندازه مقدار گاز دادن) از طرف این سنسور به ECU ارسال می شود. ECU با استفاده از اطلاعات دریافتی از سنسور مپ که در مسیر هوای ورودی به موتور قرار دارد، جرم هوای ورودی را محاسبه کرده و دستور لازم برای پاشش سوخت را ارسال می کند. خروجی های این سنسور به دو صورت سیگنال هرزگردی یا دور آرام (IDLE) و یا سیگنال قدرت دور موتور(PSW) به ECU ارسال می گردد.

سیگنال دور هرزگرد اصولاً برای کنترل قطع سوخت پاشی( هنگامی که در حالت حرکت پا را از روی پدال گاز برمی داریم) و سیگنال دور قدرت برای افزایش زمان سوخت پاشی و در نتیجه افزایش قدرت خروجی به کار می رود.

روش های عیب یابی سنسور موقعیت دریچه گاز:

_ شناسایی عیب های که در صورت خرابی قطعه در خودرو به وجود می آید.

در صورت خرابی، باعث قطع سوخت پاشی و نوسان در دورهای بالا می شود که ممکن است به خاطر کثیفی و آب خوردگی سنسور باشد.

2. در صورت سرد بودن خودرو، دور موتور در حد نرمال و در موقع گرم بودن خودرو، دور موتور تا حالت cut off بالا نمی رود.

3. کپ کردن خودرو در یک دور موتور مشخص.

روش های تست سنسور موقعیت دریچه گاز با دستگاه:

دستگاه دیاگ را به خودرو وصل کرده و خودرو را روشن می کنیم. وارد صفحه پارامترها می شویم و در حالت دور آرام یا بسته بودن دریچه گاز زاویه دریچه گاز و ولتاژ خروجی آن را چک می کنیم. باید مطابق به عدد تعریف شده در دستگاه دیاگ یا عدد گفته شده در دفترچه راهنمای تعمیراتی خودرو باشد. باید با گاز دادن، زاویه دریچه گاز تغییر کرده و ولتاژ خروجی زیاد شود. وقتی گاز می دهیم و به صورت ناگهانی پدال گاز را رها میکنیم در قسمت پاشش سوخت عبارت قطع سوخت پاشی را برای لحظاتی مشاهده می کنیم. در غیر این صورت نشان دهنده ایراد در قطعه می باشد.

تست اهمی سنسور موقعیت دریچه گاز:

دستگاه مولتی متر را در وضعیت اهم متر قرار داده، سوکت قطعه را جدا می کنیم و دو سر پراپ اهم متر را به دو پایه بیرونی وصل می کنیم. باید مقاومتی حدود 4 کیلو اهم را نشان بدهد. سپس یکی از پراپ ها را به پایه وسطی قطعه اتصال می دهیم و با دست اهرم گاز را می چرخانیم. مقاومت قطعه باید تغییر کند. در غیر این صورت قطع خراب است.

تست ولتاژی سنسور موقعیت دریچه گاز:

دستگاه مولتی متر را در وضعیت ولت متر (DC) قرار داده و خودرو را روشن می کنیم. یکی از پراپ ها را به پایه منفی و پراپ دیگر را به پایه تغذیه 5+ولت وصل میکنیم و به خودرو گاز می دهیم. ولتاژ باید 5+ولت باشد و تغییر نکند. سپس پراپ متصل به پایه تغذیه 5+ ولت را به پایه سیگنال وصل می کنیم، ولتاژ باید بین 0.5 تا 4.5 ولت تغییر کند. وقتی به خودرو گاز می دهیم ولتاژ نشان داده شده باید نزدیک به 4.5 ولت شود و وقتی گاز نمی دهیم نزدیک به 0.5 ولت شود در غیر این صورت قطعه خراب است.

برای یادگیری کامل نحوه عملکرد، تست و عیب یابی کلیه قطعات سیستم سوخت رسانی می توانید از طریق این لینک پکیج عیب یابی حرفه ای سیستم سوخت رسانی کارخان را تهیه کنید.

⛔نکات مهم در رابطه با سنسور موقعیت دریچه گاز:

در پژو ۲۰۶ به این سنسور حسگر می گویند نه پتانسیومتر

سنسور کمکی این قطعه سنسور مپ هست. این سنسور سرویس خاصی ندارد.

این قطعه در خودرو ۲۰۶ تیپ ۱ و ۲ قابل تنظیم است در صورتی که دریچه آن از تنظیم خارج شده باشد در قسمت پارامترهای دستگاه دیاگ دریچه گاز باید صفر باشد. در غیر این صورت با استفاده از ابزار مخصوص، دریچه را تنظیم کرده تا عدد بالا به دست آید.