برای آنکه احتراق بنزین و هوا به طور کامل انجام شود، هر گرم بنزین باید با 14.7 گرم هوا ترکیب گردد، که به این نسبت، نسبت استکیومتری گفته می شود. حال اگر مقدار سوخت بیشتر از حد مجاز یا میزان هوا کمتر از حد مجاز باشد، مخلوط سوخت و هوا غنی می شود و اگر مقدار سوخت کمتر از حد مجاز یا مقدار هوا بیشتر از حد مجاز باشد، مخلوط سوخت و هوا رقیق می گردد. یکی از محصولات بسیار خطرناک و سمی حاصل از احتراق خودرو های درون سوز، مونوکسید کربن(co) می باشد و هر چقدر نسبت اختلاط هوا به سوخت نزدیک به نسبت استکیومتری باشد میزان تولید این گاز کمتر است و به همین دلیل برای کاهش مقدار co موجود در دودهای خروجی از سنسور اکسیژن استفاده می شود.

نحوه عملکرد سنسور اکسیژن

محل نصب این سنسور در مسیر دودهای خروجی و بر روی مانیفولد دود (اگزوز) می باشد. سنسور اکسیژن با اندازه گیری مقدار هوای موجود در دود های خروجی و ارسال این اطلاعات برای واحد کنترل الکترونیکی (ECU)، میزان اختلاط سوخت و هوای ورودی به موتور را به ECU اطلاع می دهد؛ ECU با توجه به باز خورد سنسور اکسیژن، نسبت هوا به سوخت ورودی سیستم را متوجه می شود و در صورت غلیظ یا رقیق بودن این اختلاط، با تغییر در پالس انژکتور و یا با جابجایی استپرموتور سعی می کند، مخلوط سوخت و هوای ورودی موتور را بهینه کند. این کنترل و بهینه سازی نسبت سوخت و هوا برای بهبود و کاهش میزان co در گازهای خروجی از موتور انجام می شود.

انواع مواد به کار رفته در سنسور اکسیژن

سنسور اکسیژن برای اندازه گیری مقدار هوای موجود در دود های خروجی به دو دسته تقسیم می شود که این دو دسته عبارتند از:

۱- سنسور اکسیژن نوع دی اکسید زیرکونیوم (Zro₂)

2- سنسور اکسیژن نوع دی اکسید تیتانیوم (Tio₂)

عمر سنسور اکسیژن

عمر سنسور های اکسیژن بیش از 100 هزار کیلومتر می باشد. هنگامی که عمر سنسور اکسیژن در حال اتمام باشد، عکس‌العمل آن نسبت به تغییرات همچون گذشته سریع نخواهد بود، و این موضوع منجر به افزایش چشمگیر مصرف سوخت، خام سوزی سوخت، خرابی و کثیف شدن شمع ها و … می شود.

علائم خرابی سنسور اکسیژن

۱-ریپ زدن خودرو در سربالایی‌ها

زمانی که سنسور اکسیژن معیوب شده و عملکرد خود را به درستی انجام ندهد، معمولا خودرو در سربالایی‌ها بدون توان بالا رفته و یا ریپ می‌زند. به طور کلی خرابی سنسور اکسیژن موجب تنبل شدن و بی‌شتابی خودرو خواهد شد. اما هیچ یک از علائم بالا آن قدرها قابل اتکا نیستند که برای اطمینان از سلامت سنسور اکسیژن، تنها به آن‌ها بسنده کنیم. به همین دلیل لازم است که حتما در سرویس‌های دوره‌ای، این سنسور را چک کرده و در صورت مشاهده هر عیبی، آن را برطرف نموده یا سنسور را به طور کامل تعویض نمایید.

۲- بوی نامطبوع سوخت از اگزوز(خام سوزی)

علامت بعدی خرابی سنسور اکسیژن نیاز به کمی دقت و مشامی تیز دارد. در صورتی که احساس کردید بوی دود خارج شده از اگزوز متفاوت بوده و چیزی شبیه به سوختن بنزین خام از آن استشمام می‌شود و همچنین مصرف سوخت خودرو افزایش یافته، باید نسبت به خرابی سنسور اکسیژن شک کنید.

۳-بالا رفتن میزان آلایندگی

بالا رفتن میزان آلایندگی چیزی ست که شاید بتوانید از وضعیت خروج دود از اگزوز خودروی خود متوجه شوید. اما از آن دقیق‌تر تست های آلایندگی خودرو هستند، که در صورت عدم قبولی اتومبیل شما در آن‌ها؛ احتمال خرابی سنسور اکسیژن داده می‌شود.

۴-روشن شدن چراغ چک و بررسی آن

اگر سنسور اکسیژن معیوب باشد یا نارسایی در آن وجود داشته باشد، چراغ چک موتور، روشن می‌شود. به‌محض روشن شدن این چراغ، خودروی خود را نزد مکانیک مجرب ببرید. این چراغ می‌تواند بنابر دلایل مختلفی روشن شود، بنابراین مهم است که توسط یک متخصص که می‌تواند به‌درستی علت دقیق آن را تشخیص دهد، بررسی شود. اگر وسیله نقلیه‌ای دارید که مسافت طولانی را پیموده است، احتمالاً سنسور اکسیژن معیوب آن، نیاز به تعویض دارد.