جهت انداره گیری دور موتور و تعیین موقعیت پیستون شمارۀ یک برای تنظیم زمان جرقه و پاشش دقیق سوخت توسط انژکتورها از سنسور دور موتور استفاده می شود. برای فهمیدن نشانه خرابی سنسور دور موتور باید با نحوه عملکرد این سنسور آشنا شویم.

نحوۀ علمکرد سنسور دور موتور

سنسور دور موتور مقابل یک رینگ دندانه دار که بر روی فلایویل پرس شده و همواره به همراه میل لنگ و فلایویل دوران می کند، بسته می‌شود. تا زمانی که این رینگ دندانه دار دوران می کند، دندانه های این رینگ، خطوط قوای مغناطیسی آهنربای دائم را قطع و وصل می کنند. بنابراین جریانی در سیم پیچ پیکاپ القا می‌شود که به صورت جریان متناوب و موج سینوسی به واحد کنترل الکترونیکی یا همان ECU ارسال شده و دور موتور محاسبه می گردد.

چگونگی تولید سیگنال

با توجه به نمودار زیر هر چقدر دور موتور افزایش یابد، تعداد نوسانات یا فرکانس سیگنال تولیدی هم بیشتر شده و بنابراین واحد کنترل الکترونیکی افزایش دور را تشخیص می دهد.

به ازای هر دندانه یک موج سینوسی تشکیل می شود، به طوری که هر موج سینوسی به منزلۀ عبور یک دندانه از روبروی سنسور بوده و بدین ترتیب سرعت دورانی میل لنگ نیز اندازه گیری می شود.

در این نوع سنسور، ابعاد دندانه های رینگ دندانه دار و فاصله هوایی بین سنسور و رینگ دندانه دار، فاکتورهای حیاتی برای دامنه سیگنال های تولیدی می باشند؛ بنابراین باید همواره نسبت به تنظیم بودن فاصله هوایی بین سنسور و رینگ دندانه دار (معمولاً بین 0.۸تا ۱.۲ میلیمتر) دقت نمود.

نکته : معمولاً رینگ داندانه دار دارای ۶۰ دندانۀ  منظم می باشد و فاصله بین هر دو دندانه ۶ درجه است.

تشخیص نقطه مرگ بالا از اطلاعات سنسور دور موتور

بر روی رینگ دندانه دار دو دندانه از مجموع کل دندانه ها حذف گردیده و در کل رینگ دندانه دار دارای ۵۸ دندانه بوده و همانطور که بیان شد پس از عبور هر دندان از مقابل سنسور، خطوط قوای مغناطیسی آهنربای دائم قطع شده و جریانی در سیم پیچ پیکاپ القا می گردد؛ ولی به محض این که قسمت بدون دندانه در مقابل سنسور قرار می‌گیرد، جریانی در پیکاپ القا نشده و یا شکل موج ایجاد شده با شکل موج نقاط دیگر متفاوت می گردد.

درنتیجه ECU  این موقعیت را شناسایی می کند و هنگامی که دو دندانه خالی روبروی سنسور قرار می گیرد پیستون ۱، حدود ۱۲۰ درجه قبل از نقطه مرگ بالاست. در واقع این ۱۲۰ درجه مهلتی ست که به واحد کنترل داده می‌شود تا بتواند قبل از اینکه پیستون به نقطه مرگ بالا برسد، مقدار آوانس را محاسبه و اعمال کند.

ECU آوانس استاتیکی جرقه که معمولاً بین ۸ تا ۱۰ درجه قبل از نقطه مرگ بالا ست را نیز مد نظر قرار داده و دستور اعمال جرقه در سیلندر ۱ و ۴ (در سیستم جرقه زنی با کویل دوبل) و پاشش سوخت توسط انژکتور های ۱ و ۴ (در سیستم پاشش نیمه ترتیبی) را در زمان معین صادر می کند؛ ولی باید به این نکته دقت نمود که فقط جرقه یک سیلندر مفید خواهد بود چون سیلندر دیگر در حالت تخلیه می باشد.

وظایف سنسور دورموتور

1. تعیین دور موتور.
2. تعیین موقعیت پیستون ها، زمان جرقه، آوانس جرقه و زمان پاشش سوخت.
3. دستیابی به وضعیت عملکردی موتور (شتاب، قدرت و …) از طریق مقایسه اطلاعات سنسور دور موتور و سنسور موقعیت دریچه گاز.
4. تعیین وضعیت روش یا خاموش بودن موتور جهت فعال یا غیر فعال کردن رله اصلی و رله پمپ بنزین.
5. یکی از پارامترهای مهم برای تعیین دنده در گیربکس های اتوماتیک.
6. تشخیص حداکثر دور مجاز موتور و اعمال وضعیت Cut Off.

نام های لاتین این قطعه

• Engine Speed Sensor (ESS)  
•  Engine Speed and Refernce-mark Sensor (ESRS)
• Position Sensor Crankshaft  (CPS)
• Cranckshaft Position Sensor (CKP)
• Rotate Per Minute Sensor (RPM)

نحوه تست برای تشخیص خرابی سنسور دور موتور

تست این سنسور به دو طریق ولتی و اهمی صورت می‌گیرد. در روش اهمی باید مقاومت سیم پیچ آن، بین ۳8۰Ω تا ۴2۰Ω برای مدل های سوکت قهوه ای و بین 800Ω تا 900Ω برای مدل های سوکت مشکی می باشد.

در روش ولتی نیز زمانی که موتور در دور آرام کار می‌کند، باید ولتاژ متناوب تولیدی بین ۱.۵ تا ۵ ولت باشد.

برای یادگیری کامل نحوه عملکرد، تست و عیب یابی کلیه قطعات سیستم سوخت رسانی می توانید از طریق این لینک پکیج عیب یابی حرفه ای سیستم سوخت رسانی کارخان را تهیه کنید.

نشانه خرابی سنسور دور موتور

1. موتور استارت می خورد اما روشن نمی شود.
2. امکان دارد موتور روشن شود ولی به خوبی کار نکند، به دلیل درست ارسال نشدن سیگنال موقعیت سیلندرها به ECU برای پاشش سوخت. البته اگر سنسور میل سوپاپ در موتور باشد، موتور خاموش نمیشود اما باز هم بد کار می کند.
3. نمایش نادرست دور موتور در زمان روشن بودن خودرو.
4. ایجاد حالت Cut Off قبل از رسیدن دور موتور به محدودۀ Red Line (محدودۀ قرمز رنگ روی نشانگر دور موتور).
5. ثابت ماندن و حرکت نکردن عقربۀ دور سنج.
6. نوسان داشتن و یا حرکت ناگهانی عقربۀ دور سنج.
7. کثیفی یا شل بسته شدن سنسور باعث بد کار کردن موتور در دور آرام می شود.
8. کپ کردن بی موقع موتور در دورهای مختلف.